Ukryte koszty rapowania

Elo!

Hot16Challenge to epidemia groźniejsza niż COVID-19. Przede wszystkim rozprzestrzenia się znacznie szybciej. Jeżeli każdy raper nominuje 5 kolejnych osób, a czas na wykonanie zadania wynosi 72 godziny, to sytuacja wygląda mniej więcej tak:

(Chciałem zamieścić wykres ze skalą logarytmiczną, ale ostatnie dwa miesiące słuchania ludzi opowiadających o Szwecji, lockdownie i spłaszczaniu krzywych przekonały mnie, że to może nie być najlepszy pomysł…)

Pierwsza osoba nominuje 5 kolejnych, po drugiej rundzie mamy już 25 poszkodowanych, w trzeciej – 125… Po miesiącu liczba raperów wynosi 10 milionów, a w kolejnej iteracji wszyscy w Polsce są już zainfekowani rapem i wirus, w poszukiwaniu nowych ofiar, zaczyna rozprzestrzeniać się na cały świat.

42 dni od pierwszego nagrania na YouTube będzie już 6 miliardów Gorących Szesnastek, trzy dni później – 30 miliardów, co oznacza, że każdy od niemowlaka w Sierra Leone do starca w Katarze nagra już cztery fristajle o tym, jak ceni polskich lekarzy.

Ale to dopiero przed nami. Na razie jest 14 maja i wydaje się, że sytuacja jest jeszcze pod kontrolą.

Czy na pewno?

Ukryte koszty rapowania

Szybkie obliczenia dla 100 najpopularniejszych utworów z Hot16Challenge pokazują, że Polacy zdążyli je odtworzyć już ponad 150 milionów razy, co przy średnim czasie nieco ponad dwóch minut na nagranie daje astronomiczne 300 milionów minut, 5,2 miliona godzin czyli 216 tysięcy dni albo 592 lata.

Przyjmując, że przeciętnemu Polakowi zostało mniej niż 40 lat życia (różnica między średnim wiekiem a oczekiwaną długością życia), można powiedzieć, że Hot16Challenge, bezpowrotnie drenując prawie 600 lat życia, ma już na koncie 15 ofiar śmiertelnych. Zgodnie z tym, co napisałem powyżej, ta liczba będzie rosła i to szybko.

Ale można na to spojrzeć jeszcze inaczej. W ciągu kilkunastu dni oglądaliśmy mniej lub bardziej udane peany na cześć lekarzy przez 5,2 miliona godzin. To czas, w którym można było zajmować się czym innym – pracą, sprzątaniem, opieką nad dziećmi, nauką matematyki albo wolontariatem. Gdyby przeliczyć ten czas po minimalnej stawce godzinowej za pracę, która w roku 2020 wynosi 17 zł¹, otrzymujemy niebagatelną kwotę 88 milionów złotych.

Ile w tym czasie zebrało się na koncie zbiórki?

W momencie pisania tego tekstu jest to 1,9 miliona.

Oczywiście w tym samym czasie rapowanie o tym, jak kochamy ochronę zdrowia, wygenerowało olbrzymie zyski. Dla YouTube’a i jego reklamodawców, dla wykonawców i celebrytów, którzy zrobili sobie publicity, dla polityków, którzy darmowy czas antenowy sprytnie wykorzystali do promowania swoich poglądów na kwestie zacienienia, zamglenia lub wieszania komunistów. Przy łącznej liczbie wyświetleń 150 milionów szacowany zysk z reklam na YouTube mógł wynieść nawet 300-450 tys. dolarów, czyli 1,3 – 1,9 mln zł (do podziału między artystów, pośredników i sam serwis)*. Rozproszone, niewidzialne zyski trafiły do wielu kieszeni, ale raczej nie zasiliły szpitali.

Oczywiście wszystkie powyższe wyliczenia należy traktować z przymrużeniem oka. Mają tylko pokazać skalę akcji i umieścić zebrane dwa miliony w należytej perspektywie. Nie wszystko można przeliczyć na pieniądze, a każdy może robić ze swoim czasem co mu się podoba – nawet dukać z tableta o ostrym cieniu mgły. Byle by mu się przy tym nie wydawało, że umie rapować albo że komukolwiek pomaga.

Co ukrywają liczniki wyświetleń?

Dlaczego w takim razie o tym piszę? Otóż kryje się za tym głębsza przyczyna niż tylko moja skłonność do psucia innym zabawy.

Od początku epidemii, w ramach swoich obowiązków naukowych, systematycznie monitoruję spore korpusy danych z mediów społecznościowych, skupiając się na pytaniu: czego w sytuacji kryzysu ludzie oczekują od państwa i jego instytucji? (A także od Unii Europejskiej, samorządów…)

Z analizy danych wyłania się kilka dobrze znanych narracji. Jedni postrzegają państwo jako Lewiatana, którego głównym zadaniem jest ochrona przed chaosem. Inni uważają, że państwo nie powinno się wtrącać. Jeszcze inni kreślą obraz państwa-smoka, które ma przede wszystkim gromadzić strategiczne zasoby.

Jednym z najbardziej rozpowszechnionych modeli poznawczych, z którego siły i zasięgu nie zdawałem sobie wcześniej sprawy, jest ten, który mówi, że państwo od dawna nie istnieje, bo wszystko i tak robią obywatele za pomocą zrzutek. Badanie wypowiedzi w przestrzeni publicznej pokazało wyraźnie, że mnóstwo Polaków jest szczerze przekonanych, że służba zdrowia istnieje wyłącznie dzięki zbiórkom WOŚP, a wszyscy pacjenci onkologiczni w kraju zostali wyleczeni dzięki zrzutkom. Instytucje państwa tylko przeszkadzają w dobrej robocie.

Jest to oczywista nieprawda. W dodatku szkodliwa, odwraca bowiem nasza uwagę od istotnej prawdy. Problemy systemowe można rozwiązywać wyłącznie w sposób systemowy. Rozwiązaniem może okazać się zwiększenie nakładów na ochronę zdrowia, być może podniesienie składki zdrowotnej, gruntowne reformy. Niewątpliwie nie obędzie się też bez podniesienia wynagrodzeń lekarzy i ponownego poważnego przemyślenia postulatów rezydentów z niedawnych strajków.

Musimy też zmienić społeczne postrzeganie lekarzy, pielęgniarek, ratowników i wielu innych niewidzialnych profesji medycznych, ale raczej nie poprzez czynienie ich „bohaterami” i „docenianie ich poświęcenia”, bo to tylko normalizuje patologie. Nie powinniśmy być dumni z tego, że lekarze się narażają i przemęczają, lecz w sposób systemowy zmniejszać stopień ich przemęczenia i narażania. Może w tym pomóc zmiana procedur, infrastruktury, lepsze wsparcie administracyjne (sekretarze/sekretarki) i zwiększenie wynagrodzeń. Nie może w tym pomóc rapowanie, murale, memy ani inne dziwaczne formy hołdu. Klaskać to sobie można u Rubika.

Ochoczo przejęte przez polityków i masową publiczność Hot16Challenge tworzy złudne poczucie wspólnotowości, podczas gdy w rzeczywistości zwiększa izolację, zastępując systemowe zmiany znikomymi, jednorazowymi transferami kapitału i uwagi.

Znowu słomkowy zapał

Hot16Challenge to po prostu nowa odsłona zbierania nakrętek albo odrzucania plastikowych słomek. Miliony wyświetleń na YouTubie ukrywają prawdziwe problemy i dają nam złudne poczucie, że coś robimy, że wzięliśmy sprawy w swoje ręce. A kiedy przyjdzie do dyskusji o zwiększeniu nakładów na ochronę zdrowia, znowu usłyszymy: „Po co? Przecież mają WOŚP, zrzutki, a my mamy pakiet w luksmedzie.”

Dobre akcje w przestrzeni publicznej to te, które sprawiają, ze dostrzegamy problemy, których wcześniej nie widzieliśmy. Złe to te, które zasłaniają i rozmywają problemy, dając złudne poczucie kontroli i wspólnotowości.

Patrząc z punktu widzenia ekonomii pieniądza i ekonomii uwagi Hot16Challenge to zła akcja. Zwłaszcza w wykonaniu wyluzowanych polityków i celebrytów zmienia się w festiwal narcyzmu, który zamiast prowadzić do poprawy sytuacji patologicznej, normalizuje ją i zamienia w rozrywkę.

* * *

To tyle z mojej strony. Dzięki za nominację! Sam nominuję Maxa Rosera ze strony Ourworldindata.org oraz wspaniałą ekipę Gampinder.org. Jeżeli już macie gdzieś spędzać miliony godzin, to właśnie tam!

I nie zapominajcie, że na czas pandemii zmiana klimatu, nierówności społeczne i destabilizacja w Afryce i na Bliskim Wschodzie nie poszły do lodówki. One dalej tam są, czekają sobie na was, rosnąc w siłę. A Facebook i YouTube dalej są głównymi rozsiewaczami fake newsów, zarabiającym fortunę na teoriach spiskowych, a nie naszymi dzielnymi sojusznikami w walce z nimi.

Podawajcie dalej i nie zapomnijcie nominować 5 kolejnych osób do przeczytania tego tekstu.

_ _ _ _ _

*Trudno o dokładne wyliczenia. Dokładne zarobki zależą od rodzaju treści. Zyskami dzielą się YouTube, twórcy oraz pośrednicy.

_ _ _ _

Lista 100 najpopularniejszych Hot16Challenge wraz z liczbą wyświetleń

(stan na 14 maja 2020, godz. 10:00)

Szpaku	10000000
Taconafide	6600000
Andrzej Duda	5600000
MATA	5400000
Janusz Korwin-Mikke	5100000
Dawid Podsiadło	4900000
Bedoes	4700000
Tata Maty	4600000
FRIZ	4600000
Taco Hemingway	4500000
Białas	2900000
PALUCH	2900000
KALI	2600000
YOUNG IGI	2600000
Klocuch	2400000
WHITE 2115	2300000
SOLAR	2100000
Margaret	2000000
BORIXON	1800000
KęKę	1700000
Natalia Szroeder	1700000
Peja	1700000
Mini Majk	1700000
Słoń	1500000
Żabson	1400000
Pezet	1400000
TEDE	1400000
Barciś i Żak	1400000
Norbi	1300000
Paweł Domagała	1300000
Young Multi	1300000
WIP BROS	1300000
MURCIX	1200000
PIORUN	1200000
Lotek	1200000
Kizo	1200000
Artur Andrus	1200000
Kuban	1200000
Sebastian Fabijański	1200000
Ks. Jakub Bartczak	1200000
Guzior	1200000
Rafał Pacześ	1200000
Cleo	1100000
Kartky	1100000
Major SPZ	1100000
SPEJSON	1100000
O.S.T.R.	1100000
Ronnie Ferrari	1100000
Sokół	1100000
POCZCIWY KRZYCHU	1100000
SARIUS	1000000
Zbigniew Stonoga	1000000
Filipek	1000000
Mr Polska	1000000
QRY	1000000
Rap Battle	1000000
Tymek	1000000
Roksana Węgiel	1000000
Brodka	900000
Popek	900000
Kamerzysta	900000
Grubson	900000
CeZik	900000
Lanek	900000
GargamelVlog	900000
Arab	800000
Zeus	800000
Kubańczyk	800000
Jan Rapowanie	800000
Krzysztof Zalewski	800000
Nosowska	800000
GEDZ	800000
Schafter	800000
Boxder	800000
Daria Zawiałow	800000
RETO	800000
Michał Karmowski	800000
Krzy Krzysztof	800000
Blacha 2115	700000
Kayah	700000
Gonciarz	700000
Łona	700000
Sanah	700000
B.R.O.	700000
Don Guralesko	700000
Vito Bambino	700000
Gimper	600000
Wojciech Gola	600000
Magda Gereda	600000
Quebonafide (freestyle)	600000
Yahu	600000
Zbuku	600000
Sentino	600000
Young David	600000
Kwiat Jabłoni	600000
Olszakumpel	500000
Merghani	500000
Wojciech Mann	500000
Gracjan Roztocki	500000
OKI	500000